شاید شما هم از شنیدن نام این بیماری تعجب کرده باشید یا به گوشتان نا آشنا بیاید. دیابت بی‌مزه اختلال تقریبا نادری است که باعث عدم تعادل آب موجود در بدن می‌شود. این عدم تعادل باعث می‌شود حتی پس از نوشیدن مایعات هم احساس تشنگی از بین نرود. آیا شما از علائم و دلایل این بیماری چیزی می‌دانید؟ در این مقاله با ما همراه باشید تا پاسخ تمام ابهاماتی که در ذهنتان بوجود آمده است را بدست آورید.
دیابت بی‌مزه چیست؟
هورمون ضد ادرار (وازوپرسین) در هیپوتالاموس تولید می‌شود و سپس توسط غده هیپوفیز در جریان خون در پایه مغز ترشح می‌شود. هورمون ضد ادرار مانع از آن می‌شود که کلیه‌ها ادرار بیش از حد تولید کند.
دیابت بی‌مزه دارای دو نوع نوروژنیک (مرکزی یا جمجمه‌ای) و نفروژنیک است. دیابت بی مزه نوروژنیک عارضه‌ای است که در اثر ابتلا به آن، هیپوتالاموس به مقدار کافی هورمون ضد ادرار ترشح نمی‌کند. اما در عارضه دیابت بی‌مزه نفروژنیک، کلیه‌ها نمی‌توانند به هورمون ضد ادرار واکنش نشان دهند. در کل ابتلا به هر دو عارضه باعث می‌شود کلیه‌ها نتوانند آب را نگه دارند. در نتیجه حجم بسیار زیادی ادرار رقیق و کم‌رنگ از بدن خارج شود. این مشکل حتی زمانی رخ می‌دهد که در نتیجه کم شدن آب بدن، بدن سعی می‌کند مایعات را حفظ کند. در نهایت ادرار تغلیظ شده و تیره رنگی تولید می‌شود.
برای مطالعه بیشتر: بیماری ام‌اس را بهتر بشناسیم
دلایل ابتلا به دیابت بی‌مزه
دیابت بی‌مزه معمولاً هیچ علت مشخص و تعریف‌پذیری ندارد و به همین دلیل می‌توان آن را عارضه‌ای ایدیوپایتک یا بدون دلیل مشخص محسوب کرد. بااین حال موارد زیر در ابتلا به دیابت بی‌مزه تاثیر دارند:
1ـ میزان تولید هورمون ضد ادرار توسط مغز در اثر ابتلا به دیابت بی‌مزه مرکزی بسیار کم می‌شود یا اصلاً این هورمون ترشح نمی‌شود. اختلال در تولید این هورمون پی‌آمد یکی از موارد زیر است:
- آسیب دیدن سر، تومور غده هیپوفیز یا جراحی عصبی (دیابت بی‌مزه در این گروه از بیماران کوتاه مدت است.)
- عارضه‌های منتشر شده در سراسر بدن (نفوذ کننده) مانند هموکروماتوز و سارکوئیدوز
- عفونت‌هایی نظیر سل
- نقص‌های مادرزادی و ارثی (بسیار نادر هستند)
2ـ اگرچه مغز در دیابت بی‌مزه نفروژزنیک به مقدار کافی هورمون ضد ادرار ترشح می‌کند. اما کلیه‌ها نسبت به این هورمون حساس نیستند و نمی‌توانند ادراری تیره رنگ و با غلظت مناسب تولید کنند. ابتلا به آمیلوئیدوز، کلیه پلی لیستیک و مصرف داروهایی چون لیتیوم و به ندرت اختلال‌های ژنتیک ارثی از جمله دلایلی هستند که باعث بروز این بیماری می‌شوند.
3 ـ دیابت بی‌مزه بارداری: این بیماری صرفاً در دوران بارداری رخ می‌دهد . معمولاً نتیجه تولید آنزیم‌هایی توسط جفت است که هورمون ضد ادرار را تجزیه می‌کنند.
علائم و نشانه‌های ابتلا به دیابت بی‌مزه
علائم ابتلا به دیابت بی مزه در هر دو نوع این بیماری یکسان است و معمولا در بزرگسالان نشانه‌هایی مثل تکرر ادرار، تشنگی بیش از حد، شب ادراری و عطش شدید وجود دارد. در حالت طبیعی و سالم، حجم ادرار هر فرد بالغ، روزانه ۱ تا ۲ لیتر است؛ ولی در افرادی که مبتلا به دیابت بی مزه هستند، حجم ادرار روزانه ممکن است تا ۲۰ لیتر افزایش یابد.
برای شناسایی نشانه‌های دیابت بی مزه در کودکان، می‌توان به موارد زیر توجه کرد:
- احساس تشنگی بیش از حد
- تکرر ادرار
- استفراغ
- اختلال در رشد
- بی‌اشتهایی
- یبوست
- اختلال در خواب
- کاهش وزن
شاید این مطلب هم برایتان جالب باشد: زخم معده چیست؟
عوارض دیابت بی‌مزه
این بیماری عوارض عمده زیر را برای بیمار به همراه دارد:
بی آبی
به استثنای پلی دیپسیای اولیه که در آن میزان مایعات دریافتی و آب ذخیره‌شده در بدن بیش از اندازهٔ لازم می‌شود، در دیابت بی مزه به‌طور کلی آب ذخیره‌شده در بدن تا حدی کاهش می‌یابد که امکان کارکرد معمول بدن مختل می‌شود و بدن بی‌آب می‌شود.
بی‌آبی بدن نیز خود مسبب شکل‌گیری اختلالات دیگری می‌شود که از آن جمله می‌توان به خشکی دهان، تغییر حالت ارتجاعی یا کشسانی پوست، فشار خون پایین، افزایش سطح سدیم موجود در جریان خون (هایپرناترمی)، تب، سردرد، تند شدن ضربان قلب و کاهش وزن اشاره کرد.
عدم تعادل الکترولیت‌ها
دیابت بی مزه می‌تواند باعث عدم تعادل الکترولیت‌ها در بدن شود. الکترولیت‌ها مواد معدنی‌ای چون سدیم و پتاسیم هستند که در جریان خون قرار می‌گیرند و به تنظیم سطح آب بدن کمک می‌کنند. عدم تعادل الکترولیت‌ها می‌تواند مسبب شکل‌گیری اختلالاتی شود که از آن جمله می‌توان به خستگی مفرط یا رخوت، حالت تهوع، بی اشتهایی، گرفتگی عضلات، گیجی و حواس‌پرتی اشاره کرد.
بیشتر بخوانید، بیشتر بدانید: بیماری‌های شایع مثانه + پایین افتادگی مثانه
راه‌های درمانی برای هر نوع از دیابت بی مزه
روش‌های درمانی دیابت بی مزه متناسب با شدت و نوع دیابت تعیین می‌شود. این راهکارهای درمانی شامل موارد زیر است:
- درمان دیابت بی مزه نوروژنیک یا مرکزی
دیابت بی مزه نوروژنیک یا مرکزی به‌دلیل اختلال در عملکرد غده هیپوفیز یا هیپوتالاموس ایجاد می‌شود و مقدار ترشح هورمون ضدادرار یا وازوپرسین (ADH) کاهش می‌یابد. برای درمان این مشکل، می‌توان از داروهایی که حاوی این هورمون هستند استفاده کرد تا سطح آن در بدن تنظیم شود. این داروها معمولا به‌صورت قرص خوراکی یا اسپری بینی تجویز می‌شود.
- درمان دیابت بی مزه نفروژنیک
در این نوع از دیابت بی مزه، اختلال در عملکرد کلیه‌ها موجب بروز این بیماری می‌شود و کلیه‌ها توانایی جذب هورمون ضدادرار را ندارند.
به همین دلیل با تغییر در رژیم غذایی، کاهش مصرف نمک و افزایش میزان مایعات مصرفی روزانه، می‌توان تا حد خوبی این بیماری را کنترل کرد. تجویز دارو نیز باید توسط پزشک انجام شود.
- درمان دیابت بی مزه حاملگی
در درمان این نوع دیابت بی مزه باید متناسب با شرایط مادر و جنین دارو تجویز شود. برای درمان و بهبود علائم دیابت بی مزه حاملگی، معمولا از داروهای هورمونی استفاده می شود.
سخن پایانی
در این محتوا درباره دیابت بی‌مزه و ریشه و علائم این بیماری سخن گفتیم. باید گفت که این بیماری نادر بوده و دلیل آن عمدتاً ژنتیکی‌ست. برای تشخیص دیابت بی مزه روش‌های گوناگونی از جمله آزمایش محرومیت آب، ام آر آی، آزمایش ادرار و غربالگری ژنتیکی وجود دارد. در صورت بروز هر گونه علامت فورا به پزشک مراجعه نمایید تا گریبان‌گیر عوارض بعدی نشوید. شما هم نظرات و تجربیات خود را در کامنت با ما به اشتراک بگذارید.
