دندان برساخته یا دندان مصنوعی ، یک اندام مصنوعی است که به آن پروتز دندان هم می گویند. دندان مصنوعی جایگزین متحرکی برای دندانهای از دست رفته و شکسته محسوب میشود که از پلاستیک یا فلز و به صورت سفارشی تهیه میشود تا به خوبی روی لثه‌ها قرار بگیرد. می‌توانید با استفاده از انواع دندان مصنوعی افتادگی گونه و لب‌ها را از بین برده و از لبخند خود لذت ببرید. در ادامه ی مطلب به این مسئله پرداخته شده است.
دندان برساخته کامل (پروتز کامل)
دندان برساخته کامل به دو صورت “معمولی” یا “فوری” تهیه میشود. دندان مصنوعی معمولی پس از کشیدن دندانها و التیام یافتن لثه‌ها، تقریباً 8 تا 12 هفته بعد از کشیدن دندانها در دهان قرار داده میشود.
اما دندان برساخته فوری از قبل تهیه میشود. همچنین در این روش به محض کشیدن دندانها در دهان قرار می‌گیرد تا بیمار در زمان انتظار برای التیام یافتن لثه‌ها بدون دندان نباشد و دچار عارضه ی حفره ی خشک نشود. استخوان‌ها و لثه‌ها به مرور زمان، به ویژه در زمان التیام یافتن منقبض میشود. نقطه ضعف دندان مصنوعی فوری این است که در این مدت به دستکاری و تنظیم بیشتری نیاز دارد. بنابراین دندان مصنوعی فوری معمولاً راه حلی موقتی است که تا زمان تهیه دندان برساخته اصلی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
دندان مصنوعی تکه‌ای (پروتز پارسیل)
پروتز تکه‌ای (پروتز پارسیل) غالباً در حالتی به کار برده میشود که بیمار چند دندان از دست داده باشد. دندان مصنوعی تکه‌ای متحرک معمولاً از دندانهای جایگزینی تشکیل میشود که به پایه پلاستیکی صورتی رنگ یا همرنگ لثه متصل شده‌اند. دندان مصنوعی تکه‌ای متحرک با گیره‌های فلزی یا وسایلی به نام اتصالات دقیق به دندانهای طبیعی متصل میشود. این اتصالات عموماً از گیره‌های فلزی زیباترند و تقریباً نامشخصند.
با روکش کردن دندانهای طبیعی می‌توان دندان مصنوعی متحرک را بیشتر اندازه دهان کرد. به علاوه اتصالات نیاز به روکش دارند. پروتز پارسیل با اتصالات دقیق گران‌تر از پروتز پارسیل با گیره‌های فلزی است.
دندان مصنوعی ثابت
پروتز ایست که به پایه ای داخل دهان که یا دندان و یا ایمپلنت است متصل شده و خود شخص قادر به خارج کردن آن از دهان نیست. به آن روکش دندان هم میگویند.
به صورت تکی برای یک دندان و با چند تایی برای چند دندان ساخته میشود. توجه به این نکته ضروری ایست که در حالتی که شما یک دندان را از دست داده باشید هم نوع چند تایی روکش برایتان ساخته میشود. در این حالت روکش به دو دندان کناری متصل میشود و آن دو دندان باید تراشیده شوند تا به عنوان پایه قرار بگیرند یا اینکه از یک ایمپلنت استفاده کنید تا به دندانهای کناری شما دست نخورد.در نوع تکی هنگامی که دندانی به دلیل پوسیده شدن زیاد قابل ترمیم نباشد یا برای تقویت دندانهای درمان ریشه شده استفاده میشود.سابقه استفاده از این نوع پروتز در دندانپزشکی طولانی است و خود داری نکات مثبت و منفی میباشد.
- از نکات مثبت روکشها این است که در زمان کوتاه تری آماده میشود. هزینه آن نسبت به ایمپلنتها کمتر است. در افرادی که قادر به انجام جراحی ایمپلنت نیستن درمان جایگزین است. همچنین زیبایی خوبی دارد. دوام آنها اگر دندانپزشک به خوبی برایتان کار کندو شما به خوبی آنها را تمیز نگهدارید خوب و قابل قبول است.
- نکات منفی روکشها این است که حتما باید دندانهای کناری دندان از دست رفته در حالت چند تایی آن تراش بخورد ،در صورت پوسیده شدن دندانهای زیر روکش معمولا قابل تشخیص نیست تا زمانی که درد دندان داشته باشیم و یا روکش خارج شود .پوسیده شدن دندانها گاهی منجر به ازدست رفتن دندانهای پایه میشود.
جایگزین دندان برساخته
از ایمپلنت دندان می‌توان به عنوان پایه بریج ثابت استفاده کرد تا دیگر نیازی به دندان مصنوعی متحرک نباشد. البته هزینه کاشت دندان بالاتر است، اما ترکیب ایمپلنت و بریج در کنار یکدیگر بیشتر حس دندان طبیعی را در بیمار ایجاد می‌کند. ایمپلنت کم کم جای خود را به عنوان جایگزین دندان مصنوعی باز می‌کند، اما کاشت دندان برای تمام بیماران مناسب نیست.
شیوه ساخت
مراحل ساخت دندان مصنوعی حدود یک ماه زمان می‌‌برد. در این مدت بیمار باید پنج جلسه به کلینیک مراجعه کند. ابتدا تشخیص اولیه و همچنین قالب‌گیری و بایت روی موم مخصوص دندانپزشکی انجام میشود تا ابعاد عمودی و موقعیت صحصح فک تعیین شود. یک نمونه برای اطمینان از رضایت بیمار از رنگ و اندازه بودن در اختیار وی گذاشته میشود. در پایان دندان مصنوعی نهایی در دهان بیمار قرار داده میشود و دستکاری‌های جزیی انجام میشود.
همان طور که گفته شد مرحله اولیه قالب‌گیری از فک با استفاده از مواد مخصوص است. دندانپزشک اندازه‌گیری‌های لازم را نیز انجام می‌دهد تا چگونگی ارتباط فک‌ها با هم و فضای بین آنها (ارتباط بایت) را تعیین کند. رنگ و سایه رنگ دندانهای طبیعی نیز در نظر گرفته میشود. قالب، بایت و سایه رنگ به لابراتوار دندانپزشکی فرستاده میشود تا دندان مصنوعی به صورت کاملاً سفارشی ساخته شود.
لابراتوار دندانپزشکی مدلی از فک را تهیه می‌کند، دندانها را روی پایه مومی می‌گذارد. موم را به گونه‌ای شکل می‌دهد که کاملاً شبیه فرم مورد نظر دندان نهایی شود. معمولاً یک نمونه مومی امتحانی به مطب دندانپزشک فرستاده میشود تا دندانپزشک تغییرات لازم را قبل از اتمام ساخت پروتز دندان مشخص کند. ساخت دندان مصنوعی در لابراتوار به روش “ریخته‌گری با مدل‌های مومی” اتمام می‌یابد. مدل مومی آماده میشود، موم اضافی برداشته میشود و فضای باقیمانده با پلاستیک صورتی رنگ خمیری پر میشود. سپس دندان مصنوعی پرداخت و آماده استفاده میشود.
نگهداری و مراقبت از دندان های مصنوعی
از جمله عوارض دندان قروچه شکستگی دندان است. در صورتی که دندان مصنوعی شما بشکند یا آسیب ببیند، بالفاصله آن را دربیاورید. سعی نکنید آن را تعمیر کنید، خم کرده یا تغییر دهید. برای تعمیر آن به کلینیک دندانپزشکی تلفن کرده و وقت بگیرید. اگر دندان شما برآمدگی دارد (باره دندان یا مواد رسوبی)آن را در آب سرکه به نسبت 1 قسمت سرکه و 4 قسمت آب قرار دهید. در صورتی که برآمدگی از بین نرفت به کلینیک دندانپزشکی زنگ بزنید و برای پولیش مجدد دندان وقت بگیرید.
سخن پایانی
در این نوشته در مورد انواع دندان مصنوعی و نگهداری آنها سخن گفتیم. اگر شما یک پروتز ثابت دارید، توجه به این داشته باشید که این پروتز ها نیز به بهداشت خوب مانند عدم بوی بد دهان جهت دوام بیشتر نیاز دارند. هم به مسواک نیاز دارند و هم به نخ دندان روش استفاده از نخ برای روکشها را از دندانپزشک بپرسید.
سپاس که در مجله‌ی دکتر بایا همراه ما بودید. امید است این مطلب برایتان مفید بوده باشد. شما هم نظرات و تجربیات خود را در کامنت با ما به اشتراک بگذارید.
هنگام از دست دادن دندان اصلی، برای جبران این کمبود و جلوگیری از تحلیل لثه اقدام به کاشت دندان می کنند. اما گاهی اوقات هزینه‌ای آن به قدری بالاست که به جای آن دندان مصنوعی را به بیمار پیشنهاد می دهند. که در اصل جایگزینی متحرک است.
