بیماری فلج چند گانه یا ام اس (MS) یک مشکل مغزی و نخاعی است. این بیماری می تواند علائم مختلفی را برای بیمار ایجاد کند. شما درباره این بیماری چه می‌دانید؟ در اکثر موارد، در ابتدا عوارض بیماری ام اس به تناوب ایجاد شده و بر طرف می شوند. با گذشت زمان، بعضی از این علائم ماندگار شده و می توانند ناتوانی فرد را به همراه داشته باشند. در این مقاله با ما همراه باشید تا با تمام علائم و دلایل بیماری ام‌اس آشنا شوید.
علل بیماری
این بیماری یک اختلال خود ایمنی در بدن انسان است. این شرایط به معنی این است که سلول های سیستم ایمنی بدن که بطور عادی به باکتری ها، ویروس ها، و سایر موارد مانند آن حمله می کنند، در این بیماری به خود بدن فرد حمله می نمایند. هنگامی که بیماری فعال شود، بخش هایی از سیستم ایمنی که عمدتاً به آنها سلول های T گفته می شود، به غلاف میلین عصب که فیبرهای عصبی در مغز و ستون فقرات را در بر گرفته، حمله می کنند. این شرایط باعث ایجاد لکه های التهاب کوچک و آسیب دیدگی بر روی این غلاف می شود.
احتمالاً عوامل مشخص باعث فعال شدن سیستم ایمنی و عملکرد آن بطور نادرست می شود. یک تئوری مطرح شده در این رابطه به وجود عامل ویروسی یا سایر فاکتورهای محیطی اشاره داد. این فاکتورها می توانند بر وضعیت بعضی افراد که سیستم ایمنی آنها دارای شرایط ژنتیک خاص است، تاثیر گذاشته و باعث ابتلا به این بیماری شوند.
با ابتلا به بیماری، التهاب ایجاد شده اطراف پوسته یا غشای عصب باعث می شود فیبرهای عصبی آسیب دیده نتوانند عملکرد مناسب خود را انجام دهند و به این ترتیب علائم بیماری پیشرفت می کند. هنگامی که التهاب ایجاد شده در این پوسته توسط بدن شناسایی شود، غلاف میلین آسیب دیده ممکن است توسط بدن ترمیم شده و بهبود پیدا کند. به این ترتیب فیبرهای عصبی فعالیت خود را مجدداً آغاز می نمایند.
به هر حال، التهاب یا آسیب دیدگی مجدد می تواند جراحت های کوچک (اسکلروز) در غشای میلین ایجاد نماید و بطور دائمی باعث وارد شدن آسیب به فیبرهای عصبی شود. در بعضی افراد مبتلا به این بیماری، چند ناحیه کوچک از جراحت در مغز و ستون فقرات ایجاد می شود. این جراحت ها بعضی مواقع پلاک نامیده می شوند.
علائم خاموش بیماری ام اس
محققین و دانشمندان زیادی در دانشگاه های مختلف دنیا در حال تحقیق در این زمینه هستند. اما هنوز به پاسخ قطعی نرسیده اند که چرا بیماری ام اس در بعضی از افراد توسعه می یابد. برخی از محققین عقیده دارند که ترکیبی از ژنتیک و عوامل محیطی در به وجود آوردن این بیماری نقش دارند.
مشاهده رنگ ها به صورت غبارآلود:
بیماری نوریت اپتیک یک نوع بیماری خاص عصبی می باشد و عصب بینایی فرد را تحت تاثیر قرار می دهد و آن را مختل می سازد. در واقع این بیماری اولین نشانه از درگیری شدید دستگاه عصبی (ام اس ) می باشد. بیماری نوریت اپتیک معمولا در خانم ها بسیار شایع است و بیشتر در بین افراد سنین ۲۵ تا ۵۰ سال دیده می‌شود. این بیماری اغلب فقط یک چشم را درگیر کرده و منجر به کاهش دید آن می شود. در واقع کاهش دید فرد به حدی است که فرد تنها توانایی درک نور را دارد. همچنین فرد با چرخاندن چشم ها احساس درد می کند و رنگ ها را به صورت رنگ و رو رفته و غبار آلود می بیند.
ادرار دردناک:
از دیگر علائم بیماری ام اس می توان به دفع ادرار دردناک و استفاده زیاد از مایعات اشاره کرد. در واقع این گزینه از اولین نشانه های بیماری ام اس می باشد.
بنابراین با مشاهده هر گونه اختلالی در دستگاه ادراری همچون ادرار مکرر و ناگهانی و اختلال کنترل تخلیه روده باید به پزشک مراجعه کرده تا آزمایشات تکمیلی برای تشخیص بیماری صورت گیرد.
از بین رفتن تعادل در بیماری ام اس:
عدم تعادل یا از دست دادن تعادل تنها نشانه ضعف نمی باشد.
اما احساس ضعف در یک یا دو پا می تواند ناشی از رشد و تخریب سلول های عصبی و آغاز بیماری ام اس باشد.
احساس سوزن سوزن شدن:
احساس سوزن سوزن در پاها ممکن است به دلیل ایستادن طولانی مدت روی یک عضو یا عدم تحرک ماهیچه های پا ایجاد شود. چرا که جریان خون قطع شده و اندام ها دچار بی حسی می شوند. اما هنگامی که بی حسی، سوزن سوزن شدن و یا احساس خارش در پاها بدون هیچ دلیل روشنی پیش آمد، سریعا به پزشک مراجعه کنید تا شما را از لحاظ بیماری ام اس چک کند و مورد چکاپ های مهم پزشکی قرار دهد.
سرگیجه بدون دلیل:
احساس کردن سرگیجه به صورت ثابت و بدون دلیل می تواند از نشانه های بیماری ام اس باشد.
ناتوانی و بی حسی در تغییرات دما :
این نشانه نیز از عوارض درگیری سیستم عصبی و آسیب عصبی در نتیجه بیماری ام اس می باشد. در این عارضه ممکن است بی حسی به حدی شدید باشد که فرد با دست گرفتن لیوان چای داغ و یا قهوه داغ تغییرات دمایی آن را حس نکند.
گرفتگی عضلات:
اسپاسم یا گرفتگی عضلات از نشانه های آزاردهنده و دردناک ام اس می باشد. این اسپاسم ها در بخش انتهایی بدن مانند دست ها و پاها ایجاد می شوند و به صورت شدید و بسیار دردناک می باشند که بعد از چند دقیقه برطرف می شوند.
افسردگی در بیماری ام اس:
یکی از مشکلات رایج در بیماران مبتلا به ام اس، ایجاد علائمی همچون احساس افسردگی تغییرات خلق و خو و تحریک پذیری می باشد. چرا که بیماری ام اس علاوه بر آسیب رساندن به جسم می تواند ابزاری جهت آسیب روحی باشد.
پایین آمدن سطح حافظه:
از اختلالات رایج در بیماری ام اس می توان به ایجاد مشکلات زبانی، کاهش و ضعف حافظه، ناتوانی در تمرکز و صحبت کردن اشاره نمود. این علائم می تواند در اثر پیشرفت بیماری ام اس یا شروع این بیماری ایجاد شود.
انواع بیماری ام‌اس
بیماری ام اس در انواع مختلفی وجود دارد، که به بررسی آنها می‌پردازیم:
سندروم یک علامت مجزای بالینی (CIS)
برخی متخصصین این مرحله را اولین قسمت از سیر بیماری می‌دانند، درصورتی که علائم و نشانه‌های بیماری حداقل به مدت ۲۴ ساعت پایدار باشد و پس از آن در زمان دیگری عود مجدد علائم مشاهده شود، پزشک تجویز دارو را شروع خواهد کرد.
ام‌اس عودکننده-فروکش کننده (RRMS)
شایع‌ترین نوع بیماری محسوب می‌شود. مبتلایان به این فرم از بیماری به درمان پاسخ داده و علائم بیماری برای مدتی از بین می‌رود. ظهور مجدد نشانه‌های بیماری به عنوان تشدید بیماری تلقی می‌شود. این فرم از بیماری در دوره‌های عود حمله به غلاف میلین صورت گرفته و نشانه‌ها تشدید می‌شود. در دوره‌های فروکش و بهبود، بازسازی فیبرهای عصبی باعث تخفیف علائم می‌شود. حدود ۸۵ درصد مبتلایان به MS از این نوع هستند.
ام‌اس پیشرونده اولیه (PPMS)
علائم این فرم از بیماری به آهستگی پیش می‌رود و بیماری سیر بهبودی یا فروکش ندارد و نشانه‌های بیماری بطور مداوم و آرام در حال پیشرفت است و ۱۵ درصد مبتلایان به MS را شامل می‌شود.
ام‌اس پیشرونده ثانویه (SPMS)
معمولا پس از فرم عود کننده-فروکش کننده که دوره‌های عود و بهبودی متوالی دیده می‌شود فرد دچار این نوع از بیماری یعنی ام‌اس پیشرونده ثانویه می‌شود. در این نوع، سیر پیشرفت بیماری آرام و مداوم و بدون دوره‌های بهبودی خواهد بود. ممکن است رسیدن به این فرم از بیماری حدود ۲۰ سال بطول انجامد. از اختلالات رایج در بیماری ام اس می توان به ایجاد مشکلات زبانی، کاهش و ضعف حافظه، ناتوانی در تمرکز و صحبت کردن اشاره نمود. این علائم می تواند در اثر پیشرفت بیماری ام اس یا شروع این بیماری ایجاد شود.
تشخیص و درمان بیماری ام اس:
- ام آر آی ( MRI ) و سی‌تی‌اسکن (CT scan) برای بررسی و شناسایی آسیب‌های ام-اس در قسمت‌های مغز و نخاع
- آزمون پتانسیل برانگیخته (EP) برای بررسی سرعت انتقال پیام عصبی
- نمونه‌گیری از مایع مغزی نخاعی برای تشخیص پاسخ ایمنی بدن
داروهایی که برای درمان ام اس تجویز می‌شوند شامل داروهای جلوگیری کننده از حملات ام اس و پیشرفت بیماری، ضد اسپاسم، ضدافسردگی، توان‌بخشی و درمان اختلالات بینایی هستند.
برخی از این داروها شامل:
- داروهای اینترفرونی
- گالتیرامراستات
- مونوکلو نال آنتی بادی مهار کننده سامانه ایمنی
- آمانتادین
- فومارات دی‌متیل
- میتوزان تران
- فلوکسیتین
- باکلوفن
- دالفامپریدین
- متيل پردنيزولون
هیچ یک از روش‌های درمانی دارویی قادر به درمان کامل این بیماری نیستند. بنابراین درمان‌های کمکی و توان‌بخشی برای بهبود وضعیت جسمی و روانی بیمار در کنار درمان دارویی توصیه می‌شوند.
درمان‌های فیزیکی برای تقویت ماهیچه‌های ضعیف شده، نرمش پذیری و کاهش گرفتگي مؤثر هستند.
بدین منظور با توجه به نیازهای هر فرد مبتلا، برنامه فیزیوتراپی برای بهبود ایستادن، راه رفتن، برخاستن از حالت نشسته یا خوابیدن در نظر گرفته می‌شود.
انجام حرکات ورزشی منظم و صحیح نیز برای تکمیل تأثیر درمان دارویی، سلامت روحی و روانی و بهبود کیفیت نسبی زندگی فرد بیمار لازم است. تمرینات کششی- هوازی و آب‌درمانی از این قبیل تمرینات هستند.
سخن پایانی
در این مقاله درباره بیماری ام اس خواندیم. دانستیم که این بیماری هنوز هم علت شناخته شده‌ای ندارد و درمان قطعی هم برای آن پیدا نشده. شما هم تجربیات و نظرات خود را درباره این بیماری در کامنت‌ها بنویسید.
اگر این مطلب برای شما مفید بود آن را با دوستان خود نیز به اشتراک بگذارید:
