مثانه یک عضو توخالی در لگن است که وظیفه جمع‌آوری ادرار تولید شده توسط کلیه‌ها را دارد. سلامت این عضو حیاتی، به دلیل دفع سموم از بدن بسیار حائز اهمیت است. بیماری‌های بسیاری می‌تواند مثانه را درگیر کند. بیماری‌ای چون پایین افتادگی مثانه بسیار شایع هستند. در این مقاله با ما همراه باشید تا با بیماری‌های مثانه آشنا شویم.
مثانه عصبی
مثانه عصبی یکی از اختلالات عملکرد مثانه می‌باشد که بدنبال آسیب سیستم عصبی ایجاد میشود. براساس محل درگیری و نوع درگیری عصبی به دو نوع تقسیم می‌گردد:
– مثانه بیش فعال یا انقباضی
– مثانه شل
کسانی که مثانه بیش فعال مبتلا هستند، بسیار کم یا اصلاً کنترلی به عملکرد مثانه ندارند. مثانه بطور خودبه خود و مکرر تخلیه می‌گردد و تخلیه بطور کامل انجام نمی‌گیرد. به همین دلیل خطر ابتلا به عفونتهای ادراری در این افراد افزایش می‌یابد.
مثانه شل خصوصیات متفاوتی دارد. در این افراد قسمتی از سیستم عصبی که وظیفه خبررسانی به مغز هنگام پرشدن مثانه، را دارد، دچار اختلال شده‌است در نتیجه با افزایش اندازه و ظرفیت مثانه روبرو خواهیم شد. زمانی که فشار ادرار در مثانه به اندازه‌ای برسد که ماهیچه‌های دریچه خروجی ادرار توانایی غلبه بر آن را نداشته باشد، ادرار شروع به ریزش می‌کند. در این نوع اختلال مثانه نیز مانند مثانه انقباضی، مثانه بطور کامل تخلیه نمی‌گردد.
این مثانه ها از نظر عملکرد مختل هستند . یعنی اینکه یا مثانه دارد خوبخود منقبض میشود یا مثانه هایی که فشارشان بالا است یا مثانه هایی که خوب حجم نمی گیرند و باز نمیشوند.
سرطان مثانه
سرطان مثانه یکی از انواع سرطان‌های سلول‌های پوششی است. سرطان مثانه دومین سرطان شایع دستگاه ادراری-تناسلی است. سن متوسط برای تشخیص کانسر مثانه ۶۵ سالگی است. میزان بروز سرطان مثانه در مردان بیشتر است. سرطان مثانه در سفیدپوستان بیش از سیاه‌پوستان مشاهده میشود. در ایران، مردان چهار برابر بیشتر از زنان به سرطان مثانه مبتلا می‌شوند.
علایم و نشانه‌ها: هماچوری ، کم‌خونی به علت از دست دادن خون به صورت مزمن ،تکرر ادرار، فوریت و سوزش ادرار ، کاهش وزن قابل توجه، دردهای استخوانی که در مراحل پیشرفته ایجاد می‌شوند.
پایین افتادگی مثانه
پایین افتادگی مثانه(سیستوسِل؛cystocele ): پایین افتادگی مثانه(سیستوسِل) هنگامی روی می دهد که دیواره ی بین مثانه و مهبل(واژن) در جنس مؤنث ضعیف شود . در نتیجه مثانه به داخل واژن نزول نماید. این اختلال می تواند موجب ناراحتی و بروز مشکل درهنگام تخلیه مثانه شود. پایین افتادگی مثانه موجب نشت ناخواسته ادرار و تخلیه نشدنکامل مثانه می شود. نشت ادرار ممکن است در هنگام سرفه، عطسه،خنده،راه رفتن و دویدن روی دهد.
انواع پایین افتادگی مثانه
در پایین افتادگی خفیف(درجه۱)، مثانه فقط کمی در داخل واژن قرار گرفته است ولی در پایین افتادگی شدید تر(درجه ۲) مثانه تا مدخل واژن می رسد.
در پایین افتادگی شدیدتر(درجه ۳)ف مثانه از سوراخ واژن بیرون می زند.
علت پایین افتادگی مثانه
پایین افتادگی مثانه(سیستوسل) ممکن است در اثر کشش عضله هنگام زایمان یا بلندکردن اجسام سنگین یا زورزدن مکرر در هنگام اجابت مزاج ایجاد شود. هورمون استروژن موجب تقویت عضلات اطراف واژن می شود. در دوران یائسگی، این هورمون ساخته نمی شود و در نتیجه، ممکن است عضلات اطراف واژن و مثانه ضعیف شوند.
سیستوسل درجه ۲ و ۳ بر اساس علایم بیماری و معاینه فیزیکی واژن به وسیله پزشک یا ماما تشخیص داده می شود. با سیستواورتروگرافی هنگام ادرار کردن که به وسیله آن شکل مثانه و اختلالات مسدودکننده جریان ادرار مشاهده می شود می توان بیماری را تشخیص داد.
درمان پایین افتادگی مثانه
درمان سیستوسل در موارد پیشرفته، عمل جراحی است. که طی آن مثانه به محل طبیعی خود بازگردانده و در آنجا محکم می شود. اما در نوع خفیف، تنها به بیمار توصیه می شود از بلندکردن اجسام سنگین و نیز زورزدن در هنگام اجابت مزاج خودداری کند.
در سیستوسل های متوسط، استفاده از پِساری(pessary) توصیه می شود. پساری حلقه ی مخصوص است که در واژن قرار میگیرد تا مثانه را درمحل خود نگه دارد. پساری را باید به طور منظمف هرچند یک بار از واژن خارج کرد تا موجب بروز عفونت یا زخم نشود.
احتباس ادرار
احتباس ادرار یا شاش‌بند به عدم قابلیت دفع ادرار گفته میشود. این عارضه از اصلی‌ترین علل هیپرپلازی خوش‌خیم پروستات است. از دیگر دلایل ایجاد احتباس ادراری می‌توان به انواع عفونت، مشکلات عصبی، یبوست و اثر برخی داروها و آمفتامین اشاره نمود. این اختلال در سیستم ادراری بمعنی تخلیهٔ کم یا ناکامل مثانه است. گاه عضله‌های مثانه و اسفنکتر مثانه آزاد نمیشوند. ادرار به سختی جریان پیدا می‌کند و باعث عدم تخلیه کامل مثانه میشود. ادرار باقی مانده می‌تواند منجر به ایجاد عفونت شود.
از دلایل و علل ایجاد این عارضه می‌توان با گروه‌بندی هر یک از ارگان‌های مرتبط، به موارد زیر اشاره نمود: در مثانه: عملکرد ناقص اسفنکتر، اختلال عصبی در اعصاب مربوط به سیستم ادراری و همچنین پارکینسون، مشکلات و بیماری در بافت مثانه.
بی‌اختیاری استرسی
بی‌اختیاری استرسی به حالتی گفته میشود که ادرار هنگام خندیدن، سرفه کردن یا عطسه زدن ناخواسته ترشح می‌کند. ورزش کردن، حتی ورزش‌های سبکی مانند پیاده‌روی، و بلند کردن اشیاء سنگین نیز در برخی بیماران منجر به ترشح ادرار میشود. بانوان به دلیل زایمان و همچنین تاثیر یائسگی بر عملکرد عضلات بیشتر مستعد ابتلا به این نوع بی‌اختیاری هستند.
آقایان نیز ممکن است پس از عمل پروستات دچار بی‌اختیاری استرسی بشوند. اضافه وزن نیز یکی از علل بی‌اختیاری استرسی است، چون وزن اضافی فشار بیشتری را به عضلات درگیر وارد می‌کند.
بی‌اختیاری فوریتی
اگر همیشه باید به محض احساس دفع ادرار با عجله خود را به سرویس بهداشتی برسانید، دچار عارضه‌ای موسوم به بی‌اختیاری ادرار فوریتی هستید. علت این مشکل گاهی عفونت ادراری یا عارضه‌ای عصبی است که اجازه نمی‌دهد مغز به مثانه پیام دهد تا ادرار را تا زمان رسیدن به سرویس بهداشتی نگه دارد. بسیاری از افراد متوجه می‌شوند که عملکرد مثانه به موازات افزایش سن غیرقابل پیش‌بینی‌تر میشود و هشدارهای لازم را پیش از تخلیه ادرار صادر نمی‌کند. سالمندان با مشکلاتی چون تکرر ادرار نیز مواجه می‌شوند و برای تخلیه ادرار چند بار در شب از خواب بیدار می‌شوند. برای رفع تمام این مشکلات باید به متخصص مراجعه کرد.
سخن پایانی
در این مقاله درباره بیماری‌های شایع مثانه صحبت کردیم. بسیار مهم است که در صورت داشتن هر گونه علائم ناسلامتی در مثانه فورا به پزشک مراجعه نماییم. شما هم تجربیات و نظرات خود را در کامنت بنویسید.
اگر این مطلب برای شما مفید بود آن را با دوستان خود نیز به اشتراک بگذارید:
