سندرم روده تحریک‌پذیر

سندرم روده تحریک پذیر یا IBS یک سندرم مزمن و عملکردی دستگاه گوارش است که با درد شکمی، نفخ و تغییرات عادات روده ای مشخص می شود. نوعی از این بیماری با علائم غالب اسهال IBS-D، با علائم غالب یبوست IBS-C، هردو IBS-M یا نامشخص IBS-U است. IBS بیشتر در افراد زیر 50 سال دیده می شود. تقریبا 10 تا 23 درصد از بزرگسالان در سراسر جهان از بیماری IBS رنج می برند. همچنین شیوع جهانی این بیماری 15 درصد تخمین زده شده است.

افراد مبتلا به دلیل علائم متعدد و مداوم IBS با مسائلی از جمله کاهش کیفیت زندگی، غیبت زیاد شغلی و همچنین افزایش بار اقتصادی-اجتماعی مواجه می شوند. همچنین سالانه تقریبا 306 میلیون مراجعه به پزشک مرتبط با این بیماری صورت می گیرد که منجر به هزینه های مراقبت های بهداشتی بالای 30 میلیارد دلار خواهد شد.

علل ابتلا به سندرم روده تحریک‌پذیر

پاتوفیزیولوژی سندرم روده تحریک پذیر پیچیده بوده و شامل فعل و انفعالات عوامل مختلفی مانند ژنتیک، محور مغز-روده، حساسیت احشایی، تحرک دستگاه گوارش، انتقال دهنده های عصبی، واکنش های غذایی، اسیدهای صفراوی، میانجی های التهابی، عوامل استرس زای اولیه زندگی و ناسازگاری های روانی-اجتماعی است که البته به این عوامل محدود نمی شود.

سبک زندگی و سیر بیماری سندرم روده تحریک‌پذیر

تغییرات رژیم غذایی و سبک زندگی معمولا برای افراد مبتلا به IBS خفیف، مفید خواهد بود. رژیم غذایی با میزان کمی از کربوهیدرات هایی که به سختی هضم می شوند مانند الیگوساکاریدها، مونوساکاریدها، دی ساکاریدها و پلی ال های قابل تخمیر (FODMAPs)، پرهیز از موادغذایی با میزان چربی بالا و در برخی موارد اجتناب از لاکتوز و گلوتن توصیه می شود. همچنین مصرف ترکیبات ضداسپاسم و شل کننده عضلات صاف می تواند در کمک به بهبود علائم IBS از جمله درد شکمی و نفخ موثر باشد.

تاثیر رژیم غذایی در روند بیماری روده تحریک‌پذیر

محدود کردن موقت مصرف موادغذایی با میزان FODMAP بالا به مدت دو تا شش هفته در بهبود علائم IBS موثر است. براساس مطالعات، افرادی که از این موادغذایی کمتر استفاده می کنند درد و نفخ کمتری نسبت به سایر افراد مبتلا دارند. البته تمام کربوهیدرات ها شامل FODMAP نمی شود و پرهیزات غذایی شامل موارد زیر می باشد: لاکتوز (شیر، بستنی، پنیر، ماست) تنها در صورت عدم تحمل لاکتوز، برخی میوه ها (هلو، هندوانه، گلابی، انبه، سیب، آلو، شلیل) حبوبات (نخود، لوبیا، عدس)، شربت ذرت با فروکتوز بالا، شیرین کننده ها، نان، غلات و ماکارونی بر پایه گندم، برخی سبزیجات (کنگرفرنگی، مارچوبه، بروکلی، پیاز، کلم بروکسل).

همچنین از موادغذایی با میزان FODMAP پایین که می توانید در رژیم غذایی خود استفاده کنید شامل موارد زیر است:

شیر فاقد لاکتوز یا شیربرنج یا شیربادام، میوه هایی مانند پرتقال، بلوبری، توت فرنگی و انگور ، تخم مرغ، گوشت، برنج یا کینوا، سبزیجاتی مانند هویج، بادمجان، لوبیا سبز، کدو حلوایی و کدوسبز.

همچنین برخی موادغذایی که باعث تشدید علائم IBS می شوند شامل قهوه، شیر یا بستنی، برخی میوه ها یا سبزیجات، الکل، نوشابه با افزودنی های شیرین یا شربت ذرت با فروکتوز بالا است.

اهمیت مصرف فیبر در بیماران مبتلا به روده تحریک‌پذیر

مصرف فیبر باعث حجیم و نرم تر شدن مدفوع شده و به حرکت آن کمک می کند. بزرگسالان از جمله افراد مبتلا به IBS براساس جنسیت و سن بهتر است به طور متوسط روزانه 25 تا 31 گرم فیبر مصرف کنند. براساس وزارت کشاورزی ایالات متحده امریکا، مردم در ایالات متحده به طور میانگین روزانه 16 گرم فیبر مصرف می کنند.

فیبر محلول به طور کلی در میوه ها، لوبیاها و انواع جو وجود دارد که برای بیماران IBS بهتر است. فیبر نامحلول نیز معمولا در سبزیجات و غلات یافت می شود. موادغذایی سرشار از فیبر مغذی هستند و به پیشگیری از بروز یبوست کمک می کنند. اما در صورت بروز نفخ یا گاز روده ناشی از مصرف فیبر، توصیه می شود میزان فیبر مصرفی را به تدریج در حدود 2 تا 3 گرم در روز افزایش دهید.

مکمل روغن نعناع فلفلی

همچنین براساس متاآنالیز انجام شده، مکمل روغن نعناع فلفلی یک درمان کوتاه مدت اثربخش و ایمن برای این بیماری محسوب می شود. نعناع فلفلی یک گیاه پیوندی از نعناع و نعناع آبی است که در آشپزی، صنعت موادغذایی و مصارف دارویی مورد استفاده قرار می گیرد. نعناع فلفلی یک ترکیب روغنی با کاربرد دارویی دارد. روغن نعناع فلفلی یک گیاه ضدعفونی کننده طبیعی حاوی ترکیبات مونوترپن است. روغن نعناع فلفلی حاوی ال منتول می باشد که کانال های کلسیمی را در عضلات صاف مسدود می کند، بنابراین دارای اثرات ضداسپاسم بر دستگاه گوارش است. همچنین روغن نعناع فلفلی باعث کاهش کرامپ های معده و نفخ می شود. روغن نعناع فلفلی دارای اثرات ضدمیکروبی، ضدالتهابی و آنتی اکسیدانی بوده که در کمک به درمان بیماری IBS مفید می باشد. مصرف این ماده غذایی باعث سرعت بخشیدن به فاز اولیه هضم در معده و در عین حال کاهش تحرک روده می شود.